شادی واقعی، خیلی بیشتر از یک لبخند بر روی صورت است. در واقع روشی است که ما به دنیا نگاه می‌کنیم. افراد شاد، روی پیروزی‌ها و معجزات کوچک، بیشتر از مشکلات تمرکز می‌کنند و به جای گرفتار شدن در ترس و نگرانی، در هر موقعیتی احتمالات خوب را می‌بینند.آنها در مقابله با مشکلات، اعتماد بنفس دارند و با هدف زندگی می‌کنند.
شادزيستن براي کودک به همان اندازه مهم است که تغديه خوب، محبت‌کردن و حفاظت از او اهميت دارد، زيرا سلامت روحي و رواني و فيزيکي و جسماني او را تأمين مي‌کند. نرخ شادي و خنده در مدارس ما بسيار پايين است. ميزان شيوع خنده و توسعه فضاي فرح‌بخش در آموزشگاه‌ها کم است. يکي از مشکلات هر جامعه غفلت از شادي و نشاط و در نتيجه افزايش بيماري‌هاي مختلف رواني از قبيل اضطراب و افسردگي است. در گذشته به‌نظر مي‌رسيد که وظيفه آموزش‌و‌پرورش توليد عده‌اي فارغ‌التحصيل است که فقط بتوانند امرار معاش کنند، اما امروزه کارکرد نظام‌هاي آموزش‌و‌پرورش علاوه برکسب مهارت‌هاي خواندن و نوشتن، کسب مهارت زيستن و حل مسئله و چگونگي رويارويي با چالش‌هاي هزاره سوم را دربر دارد و سرلوحه تعليم و تربيت در يک جمله خلاصه شده است: شوق زندگي‌کردن را به دانش‌آموزان بياموزيم». ولي بايد معتقد باشيم که درحقيقت رشد پايدار ما در گرو شادي پايدار است. در دنياي پراضطراب و پرتلاطم امروز، آرامش و داشتن خيالي آسوده، نعمتي است که همگان آرزوي آن را دارند.
معلم آهنگ و فضا و جو کلاس درس را تنظيم و برقرار مي‌كند. چنانچه قرار باشد که روح دانش‌آموز پرورش و رشد يابد، بايد اين روند از روح معلم آغاز شود. حال چنانچه روح معلم افسرده و ناتوان باشد، شانس ناچيزي براي تقويت و مراقبت از روح دانش‌آموزان وجود خواهد داشت. معلماني که حضور توانمند خود را هر روز در کلاس درس نمي‌توانند ارائه كنند، آنان از لحاظ انتقال فکر با دانش‌آموزان هماهنگ نيستند و برای پاسخ‌گويي به نيازهاي دانش‌آموزان آمادگي ندارند. هر معلم بايد با توجه به هرگونه نقص در درک و دريافت دانش‌آموز به‌عنوان نقصي در تدريس خود توجه و تلاش کند تا در خود توانايي کشف روش‌هاي جديد را به وجود آورد. معلم بايد اين امکان را داشته باشد تا بهترين روش ممکن را انتخاب کند. هر درسي در ميان درس‌ها از اهميت ويژه‌اي برخوردار است و اگر شاگرد به ارزش آن درس آگاه شود، آن درس برايش معني‌دارتر مي‌شود.
هيچ نسخه‌اي براي توسعه و پرورش بي‌نقص يا يک مدرسه شاد و با روح و سرزنده وجود ندارد ولي مي‌شود راهکارهايي براي فعال‌کردن مدرسه و کلاس تدبير كرد تا شوق و انگيزه بيشتري در دانش‌آموزان به وجود آيد و نشاط بيشتري احساس شود. تشخيص اهميت مطالب غيرکلامي، توجه به زيبايي محيط آموزشگاه و کلاس‌هاي درس، برگزاري جشن‌ها و مراسم مذهبي، شاداب‌سازي ظاهري در مدارس، استفاده از قاريان با صوت و لحن زيبا در صبحگاه مدرسه به صورت زنده يا با استفاده از نوارهاي مناسب، استفاده از روش‌هاي فعال تدريس و تشويق‌کردن و ارزش‌گذاري براي ايجاد حس عزت و اعتمادبه‌نفس و در نتيجه احساس لذت و شادي از فعاليت، نمايش فيلم و اسلايد در مدرسه، تقويت فعاليت‌هاي هنري در مدرسه: گروه تئاتر- گروه سرود و همچنين پرهيز از بي‌انضباطي و بي‌عدالتي در مدرسه، تقويت اميد به آينده در دانش‌آموزان، بررسي عوامل مؤثر در افت تحصيلي و ترک تحصيل دانش‌آموزان، تقويت احترام متقابل بين دانش‌آموزان و ديگر کارکنان مدرسه، از عوامل مهم و تأثيرگذار است که بايد به این موارد توجه شود.
ورزش و تغذيه مناسب، به سلامت فکر و روان کمک مي‌کند زيرا ورزش ميزان بعضي مواد شيميایي موجود در مغز را تغيير مي‌دهد و موجب افزايش جريان خون و جذب اکسيژن مي‌شود. اين تغييرات مي‌تواند بر دستگاه اعصاب مرکزي اثر گذاشته و تغييرات خوشايندي را در احساس و حال فرد به وجود آورند. فعاليت بدني به خودي خود مي‌تواند ذهن انسان را از تمرکز بر افکار مزاحم و آزاردهنده باز دارد. همچنين چهره خندان و متبسم، برجسته‌کردن رفتارهاي مثبت، به‌کاربردن کلمات محبت‌آميز در سخنان خود، دوري از خودخواهي و غرور، داشتن برنامه‌هاي شاد همراه ساعات تفريح و استراحت، استفاده از گل‌هاي زيبا و معطردر محيط زندگي از راه‌هاي شادي‌آفرين هستند.
از امام باقر عليه‌السلام نقل شده است: نزد خدا، عبادتي محبوب‌تر از شادکردن مؤمنان نيست». با اين گواهي‌هاي روشن از آموزه‌هاي ديني و نيز سيره ائمه، چرا محيط مدرسه براي دانش‌آموزان که بندگان پاک و خوب خدا هستند و مي‌توانند مؤمنان واقعي جامعه آينده باشند، محيطي شاد و بانشاط نباشد.
دانش‌آموزان مدارس ما به جاي لذت دوران کودکي و فراگيري مهارت‌هاي زندگي مجبورند براي گذراندن دوران تحصيلات عمومي و گرفتن مدرک، مسيري طاقت‌فرسا را آن هم غالبا با بي‌رغبتي طي کنند. اين در حالي است که در کشورهاي توسعه‌يافته، فرد شادترين لحظات زندگي خود را در مدرسه مي‌گذراند و نه تنها با مدرسه احساس بيگانگي نمي‌کند بلکه بخش عمده‌اي از زندگي اجتماعي خود را در آنجا تجربه مي‌کند. اما اشکال در چيست و چه عيبي در نظام آموزشي ما وجود دارد که مدارس را براي بچه‌ها خسته‌کننده کرده تا از هر فرصتي براي تعطيل‌کردن و به عبارتي گريزان‌بودن از درس و مدرسه استقبال می کنند بخشی از این دلایل عبارت اند:
سنگين و حجيم‌بودن کتاب‌هاي درسي دانش‌آموزان در تمام مقاطع که علاوه بر ايجاد خستگي و ددگي دانش‌آموزان، عملا فرصتي براي آموزش عميق مطالب باقي نمي‌گذارد. محيط خشک و بدون جذبه مدرسه، ساختمان فرسوده و تزئينات و رنگ‌آميزي نامناسب و نورگيرنبودن کلاس‌هاي مدرسه، تدريس به شيوه‌هاي عموما سنتي، معلم‌محوري، اام پذيرش بي‌چون‌و‌چراي دانش‌آموز، عدم تعامل دوجانبه معلم و دانش‌آموز در فرايند کلاس که موجب بي‌حوصلگي و خستگي زودرس مي‌شود. رابطه غيرصميمي و خشک بين معلم و دانش‌آموز و اام به انجام تکاليف سنگين و بي‌توجهي به نظرات و احساسات آنها، مسئله تنبيه بدني در برخي کلاس‌هاي درس که هرازگاهي اخباري از برخورد خشن معلم با دانش‌آموزان شنيده مي‌شود. همچنين از ديگر عواملي که موجب عدم رغبت دانش‌آموزان براي حضور در کلاس‌ها و بي‌علاقگي آنها به مدارس مي‌شود، برگزاري کلاس‌هاي صبح زود است که علاوه بر تأثيراتي که بر سلامتي بچه‌ها دارد، آنها را از مدرسه بيزار مي‌کند. همچنين ايجاد استرس و اضطراب ناشي از روش‌هاي نادرست آموزشي و محيط مدرسه موجب بي‌انگيزگي دانش‌آموزان براي حضوري شاداب در مدرسه مي‌شود.
امام علی ع فرمود: ای کمیل! خانواده ات را فرمان ده که روزها در به دست آوردن بزرگواری و شب ها در رفع نیاز خفتگان بکوشند. سوگند به خدایی که تمام صداها را می شنود، هرکس دلی را شاد کند، خداوند از آن شادی لطفی برای او قرار دهد»
امام علی ع می فرماید:
شادی، روح را باز می کند و نشاط را بر می انگیزد».1
کسی که سُرورش اندک باشد، آسودگی او در مرگ است».2
وقتی روز شادی در اختیارت قرار گرفت، از آن دوری نکن؛ زیرا وقتی در دست روز اندوه قرار بگیری، از تو صرف نظر نخواهد کرد»
موفقیت تحصیلی دانش آموزان از موضوعات مهمی است که تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد. نشاط و شادکامی باعث میشود ذهن انسان پویا، زبانش گویا و استعدادش شکوفا گردد. در مدارس پویا، امید به زندگی، موفقیت و کنجکاوی، شادی و طراوت تحصیلی، برانگیزنده و تحقق دهنده استعدادها و نیازهای فطری و مقتضیات آتی دانش آموزان است.
در گذشته هدف آموزش و پرورش تربیت عده‌ای فارغ‌التحصیل بوده که فقط بتوانند امرارمعاش کنند. ولی در قرن جدید آموزش و پرورش به این نتیجه رسیده است که سرلوحه‌ی تعلیم و تربیت در یک جمله خلاصه شده است: شوق زندگی کردن را به دانش آموزان بیاموزیم».
در حقیقت رشد پایدار ما در گرو شادی پایدار است از طرفی نباید از تأثیر شادی و نشاط بر یادگیری دانش آموزان غافل شد، بنابراین لازم و ضروری است که این شادی در مدارس ایجاد و مدیریت شود. این را نباید فراموش کرد که جامعه‌ی علمی زنده و پویا، جامعه‌ای است که عوامل شادی در آن فراوان باشد و در برنامه‌ریزی‌های آموزشی نظام‌های مختلف آن، راه‌کارهایی جهت شادابی و نشاط دانش‌آموزان طراحی و تنظیم گردد
انجمن حمایت از حقوق کودکان در نامه‌ای سرگشاده نسبت به برخی مواضع اخیر بطحایی، وزیر آموزش و پرورش، درباره مسائل روز انتقاد کرد. در نامه سرگشاده این انجمن به موضوع پخش کلیپ‌های جنجالی اخیر از کودکان در مدارس کشور اشاره شده و ضمن رد اقدامات سازندگان آن کلیپ‌ها در عین‌حال از مواضع وزیر آموزش و پرورش در این زمینه نیز انتقاد شده است.
نویسندگان این نامه با بیان اینکه اگر در این روزها و در مدارس ایران، به هر طرف نظاره کنید، متوجه آسیب‌های سنتی و نوپدید در میان دانش‌آموزان می‌شوید که دستگاه‌های مسئول همچون وزارت آموزش و پرورش، نگاه علمی و برنامه شفافی برای حل این آسیب‌ها ندارند» پرداختن به موضوعاتی مانند کلیپ‌های اخیر را در چنین شرایطی فاقد اولویت دانسته‌اند.
در ادامه این نامه معضل سوء‌مصرف مواد‌مخدر، عدم‌مهارت در کنترل خشم، ایمن‌نبودن برخی مدارس و مواردی مانند آسیب‌های سیل یا معیشت معلمان ازجمله مهم‌ترین اولویت‌های حال حاضر آموزش و پرورش دانسته شده است.
در بخش دیگری از این نامه با اشاره به اینکه شادی، نیاز روانی و اجتماعی هر انسانی به‌ویژه کودکان است» بر وم تأیید و تشویق شادی در مدارس و استفاده از رأی و نظر متخصصان در تعیین شکل و کیفیت شادی در مدارس تأکید شده است.
انجمن حمایت از حقوق کودکان در ادامه نامه سرگشاده خود تأکید بر ضرورت گسترش برنامه‌های شادی‌آفرین و پرهیز از هرگونه اقدامات تجسسی و خشونت‌آمیز در این زمینه را درخواست خود از وزیر آموزش و پرورش دانسته و آورده است:
درخواست مؤکد این انجمن اتخاذ تدابیر اصلاحی در راستای پیشگیری از بروز خشونت و همچنین ایجاد فضای شاد در مدارس است؛ به‌نحوی که دیگر شاهد اینگونه واکنش‌های ناخوشایند نسبت به دانش‌آموزان آتیه‌ساز کشورمان نباشیم. به امید آنکه فضای پرورشی همدلانه بر نظام مبتنی بر تک‌گویی آموزش و پرورش فائق آید.»
۱-معرفی الگوهای مناسب علمی، ورزشی، فرهنگی به دانش آموزان
۲-توجه به بهداشت روانی و جسمی دانش آموزان
۳-برگزاری جنگ خنده در مراسم صبحگاهی یا اعیاد که با گفتن لطیفه های مناسب و اخلاقی باعث ایجاد شور و نشاط و تخلیه هیجانی می شود.
۴-ایجاد تابلوی اعلانات تحت عنوان ایستگاه خنده که شامل شعرهای شادی آفرین و لطیفه های مناسب می باشد.
۵- استفاده از پیام های بهداشتی شاد در تابلوی اعلانات
۶- برگزاری جشن ها به مناسبت های مختلف
۷- برگزاری جنگ شادی خانوادگی در مدرسه
۸- برگزاری مسابقات ورزشی، تفریحی، فرهنگی، هنری و علمی بین دانش آموزان
۹- آموزش مهارت های زندگی (خودآگاهی، همدلی، ارتباط مؤثر، تصمیم گیری، حل مسأله، تفکر خلاق، تفکر انتقادی، توانایی حل مسئله، توانایی مقابله با استرس)
۱۰- برگزاری نمایشگاه آثار دانش آموزان
۱۱- برگزاری برنامه های صبحگاهی بانشاط و پربار همراه با موسیقی و ورزش
۱۲- کمک جهت رفع مشکلات دانش آموزان
۱۳- ایجاد تفکر مثبت نگری در دانش آموزان
۱۴- ارائه مفاهیم و ظرایف دینی به شیوه های جذاب
۱- نظارت مشارکتی بر فعالیت های آموزشی و پرورشی مدرسه
۲- تبادل تجربه موفق مدیران در رابطه با شاداب سازی مدارس
۳- مطالعه در خصوص شادی و جایگاه آن در تعلیم و تربیت
۴- استفاده از مدیریت مشارکتی که باعث خلاقیت و ابتکار می شود.
۵- برقراری روابط حسنه در مدرسه
۶- افزایش عزت نفس در کارکنان و دانش آموزان با روش های صحیح تشویق
۷- تشکیل کمیته شاداب سازی مرکب از مدیر، مربی پرورشی، دبیر ورزش، هنر، نماینده دبیران، دانش آموزان و انجمن اولیاء و مربیان
۸- برگزاری اردوهای سیاحتی و تفریحی با نظارت اولیاء
۹- بها دادن به دانش آموزان کنجکاو و پرسشگر و پرتحرک و شاداب
۱۰- ایجاد فضای سبز و استفاده از رنگ های شاد و جذاب در مدرسه
۱۱- توجه به وضعیت بهداشت محیط مدرسه
۱۲- دادن مسئولیت به دانش آموزان
۱۳- پر بار کردن ساعات ورزش
۱۴- ایجاد کتابخانه مناسب، نمازخانه تمیز و جذاب
درباره این سایت